Perspektywa strategiczna w automatyzacji

19 lis 2025

Detaliści skupiają się na redukcji kosztów operacyjnych

BADANIA LOGISTYCZNE
Joakim Hans Kembro i Andreas Norrman

Coraz częściej, szczególnie w sektorze detalicznym, magazyn zaczyna być postrzegany jako strategiczny element działalności gospodarczej. Tendencja ta jest odpowiedzią na rozwój handlu detalicznego, który napędzany poprzez sprzedaż elektroniczną i popularność strategii omnichannel, podniósł oczekiwania klienta w zakresie różnorodności produktów, szybkości oraz elastyczności dostaw. Z tego względu firmy, a zwłaszcza przedsiębiorstwa detaliczne, skłaniają się ku inwestycjom w automatyczne systemy magazynowe.

Kembro i Norrman przeprowadzili studium przypadku, w którym wzięło udział ośmiu detalistów, którzy ostatnimi czasy znacznie zainwestowali w automatyczne systemy magazynowe. Każda z badanych firm ma swoją siedzibę w Szwecji lub prowadzi działalność z tego kraju oraz rozwija się na rynku międzynarodowym. Wybór detalistów był zamierzony i opierał się na próbie wstępnej przeprowadzonej na 300 przedsiębiorstwach. Kryteria były następujące:

Ukończone projekty lub systemy automatyczne w trakcie wdrożenia.
Różny stopień i typ technologii automatyzacji.
Typy kanału sprzedaży (omnichannel vs. wyłącznie online).
Połączenie segmentów i produktów.

Ośmiu detalistów, którzy zostali wybrani do studium przypadku, uważało się za pionierów w porównaniu do swojej konkurencji.

Zarys 8 firm objętych badaniem. Źródło: Opracowane przez twórców

Początkowo autorzy zgromadzili dane poprzez badanie pilotażowe i wizyty w zautomatyzowanych magazynach należących do ośmiu wybranych firm. Podczas wizyt przeprowadzone zostały rozmowy z kluczowymi pracownikami, takimi jak dyrektor łańcucha dostaw, osobą odpowiedzialną za logistykę bądź kierownikami magazynu, produkcji czy zrównoważonego rozwoju. Działanie to miało na celu rozwinięcie tezy.

Inwestycje o długoterminowym wpływie

Największym dowodem na wzrost znaczenia strategicznej roli magazynu jest gotowość detalistów do długoterminowego inwestowania w automatyczne systemy magazynowe. Wśród czynników zewnętrznych wpływających na tę decyzję znajduje się: przemysł 4.0 oraz rozwój technologii transportu materiałów, potwierdzone przypadki biznesowe liderów branży, wzrost konkurencji i spadek marż zysku, który skłania detalistów do skupienia uwagi na redukcji kosztów operacyjnych.

Detaliści najczęściej wybierają technologie, które obejmują systemy magazynowania kompaktowego i systemy Shuttle

Szwedzcy detaliści najczęściej wybierają technologie, które obejmują systemy magazynowania kompaktowego, systemy Shuttle, kryteria rozmieszczenia towaru, pakowanie, ważenie, wymiarowanie i paletyzację. W ostatnich latach oferta automatycznych systemów magazynowania powiększyła się i zawiera między innymi: autonomiczne wózki widłowe, samojezdne wózki AGV, zrobotyzowane pobieranie artykułów i autonomiczne roboty mobilne (AMR).

Magazyn detaliczny staje się coraz istotniejszym elementem

Wdrożenie technologii i plan strategiczny

Plan strategiczny można określić jako priorytety konkurencyjne firmy, czyli cele, które powinna ona osiągnąć. Ze względu na fakt, że wysoce zautomatyzowane magazyny coraz bardziej przypominają wyspecjalizowane linie produkcyjne, uzasadnione jest założenie, że inwestowanie w automatyzację może mieć wpływ na przyszłe strategie.

Wysoce zautomatyzowane magazyny coraz bardziej przypominają wyspecjalizowane linie produkcyjne

Strategią w firmie określa się długoterminowe dążenie do określonego kierunku, celu i zmian w systemie organizacji. Plany automatyzacji wraz z potencjałem ekonomicznym i innymi czynnikami, takimi jak charakterystyka jednostek magazynowych (SKU) i zamówień, stanowią podstawę do inwestowania w automatyczne systemy magazynowe. Hipoteza Kembro i Norrmana, poparta literaturą na temat produkcji, zakładała, że istnieje wzajemna zależność między planem strategicznym i decyzjami dotyczącymi inwestowania w automatyczne systemy magazynowe.

Priorytety konkurencyjne

Badacze przeanalizowali obecne i przyszłe priorytety konkurencyjne firm objętych badaniem. W przypadku magazynowania zreasumowano je jako: koszty, czas dostawy, niezawodność, elastyczność, różnorodność asortymentu, korzyści skali, dynamika rynku, złożoność zadań operacyjnych i zamrożenie kapitału, a także aspekty środowiskowe.

Jako najwyższy priorytet na przyszłość przedsiębiorstwa uznały przyjazność dla środowiska naturalnego (6,6). Wysokie wyniki otrzymały również: szybkość i czas dostawy (6,5) oraz korzyści skali (6,5), natomiast dynamika rynku oraz popytu (5,9), rozwój i skalowalność (5,9) uzyskały niższe noty, lecz dalej uważane są za istotne aspekty.

Decyzje dotyczące automatyzacji powinny opierać się na potrzebach firm

Różne DNA, różne wybory

Kembro i Norrman podczas przeprowadzania badania zauważyli kilka zasadniczych różnic w podejściu firm i uzasadnieniu decyzji dotyczących inwestowania w automatyczne systemy magazynowe. Analiza przeprowadzona przez autorów wykazała cztery grupy detalistów o tak zwanym różnym DNA, czyli o różnych profilach kadry kierowniczej, struktury własnościowej i podejściu do tworzenia wartości ekonomicznej. Ich typy pomagają wyjaśnić stopień i rodzaj automatyzacji, w które te przedsiębiorstwa zdecydowały się zainwestować.

Niezawodność i dostawa. Pierwsza z grup jako priorytet traktuje zgodność z przepisami, bezpieczeństwo i obsługę klientów. Cechuje się wieloletnimi właścicielami oraz optuje za sprawdzonymi technologiami, które minimalizują ryzyko przerw w działaniu.
Ekonomiczne dostawy. Firmy te charakteryzują się wyraźnym profilem detalicznym oraz posiadają długą tradycję handlową. Ich struktura własnościowa skupia się na jednej lub kilku rodzinach, których niektórzy z członków aktywnie uczestniczą w zarządzaniu operacyjnym. Podejście strategiczne tej grupy koncentruje się na zwrocie z inwestycji.
Skalowalna logistyka służąca rozwojowi. Struktury własnościowe tych detalistów są zazwyczaj nastawione na krótkoterminowość. Grupa ta uważa, że wartość może być generowana nawet poprzez sprzedaż przedsiębiorstwa. Firmy te przedkładają ekspansję nad rentowność.
Rozwój platform dla usług logistycznych. Profil ten dąży do zwiększenia wartości dla akcjonariuszy nie tylko poprzez działalność operacyjną firmy, ale również za pośrednictwem transakcji z innymi przedsiębiorstwami detalicznymi.

W podobny sposób Kembro i Norrman przeanalizowali spostrzeżenia firm biorących udział w badaniu w zakresie 21 kwestii dotyczących automatycznych systemów magazynowania. Działanie to miało na celu ocenę technologii. Najwyżej uplasowały się niezawodność (6,9), dokładność zamówień (6,9), szybkość (6,9), wydajność (6,8), efektywność kompletacji (6,8) oraz skalowalność (6,6). Potwierdziło to przekonania, że decyzja dotycząca automatyzacji powinna opierać się na priorytetach i potrzebach firm.

Współzależność

Na koniec autorzy przeprowadzili badanie empiryczne związane z hipotezą dotyczącą współzależności między planem strategicznym a decyzjami zainwestowania w automatykę. Wszyscy respondenci potwierdzili, że zmiany w magazynie mają wpływ na sieć logistyczną i odwrotnie. Ponadto podkreślili, że plany w zakresie automatyzacji powinny stanowić część ogólnej strategii logistycznej i łańcucha dostaw.

Jak pokazuje poniższy wykres, że plan strategiczny opiera się na priorytetach konkurencyjnych i jest uwarunkowany profilem zespołu zarządzającego oraz kryteriami tworzenia wartości przez właścicieli. Współzależność między firmą a automatyzacją powinno rozumieć się następująco: przedsiębiorstwo ma wpływ na decyzję o jej wdrożeniu, ale jednocześnie wybrana automatyzacja ma wpływ na strategię.

Rama strategii automatyzacji magazynu. Źródło: Opracowane przez twórców

Konsekwencje dla kierowników

Badanie Kembro i Norrmana oferuje bazę do stworzenia strategii automatyzacji magazynów. Kierownicy mogą wykorzystać ją, na przykład, do analizy priorytetów konkurencyjnych swojej firmy i planowania projektów. Poza tym cztery wspomniane profile planów strategicznych oraz analiza cech właścicieli i zespołów zarządzających pomogą zrozumieć kierownikom współzależność między strategią i automatyzacją.

Magazyny, wcześniej uważane były za zło konieczne, a teraz traktowane są jako „posiadające kluczowe znaczenie fabryki dystrybucji napędzane przez technologię”. Fakt, że nowoczesny magazyn detaliczny odgrywa coraz to bardziej proaktywną rolę w strategicznym podejściu firmy, powinno wpływać zarówno na zarządzanie magazynem, jak i na wybór, projektowanie i wprowadzanie ulepszonych funkcji. Z tego właśnie względu wdrożony automatyczny system magazynowania również powinien być dopasowany do strategii firmy.

AUTORZY BADANIA:

Joakim Hans Kembro. Wydział Nauk Przemysłowych i Mechanicznych, Oddział Inżynierii Logistyki na Uniwersytecie w Lund (Szwecja).
Andreas Norrman. Wydział Nauk Przemysłowych i Mechanicznych, Oddział Inżynierii Logistyki na Uniwersytecie w Lund (Szwecja).

Oryginalna publikacja:

Kembro, J. H., Norrman, A. A strategic perspective on automated warehouse systems in retail: insights from a multiple case study. International Journal of Physical Distribution & Logistics Management, Vol 55. No 11, Emerald Publishing Limited (2025). W celu szczegółowego zapoznania się z treścią badania i jego wynikami, cały artykuł można przeczytać i pobrać bezpłatnie tutaj.