Wpływ łańcuchów dostaw na społeczeństwo

05 wrz 2025
Nowoczesne technologie otwierają nowe możliwości w zakresie optymalizacji łańcucha dostaw

ANALIZA
Alicia Martínez de Yuso

Ostatnie lata naznaczone były szeregiem gwałtownych zmian, które odcisnęły piętno na globalnej gospodarce i społeczeństwie, a w przyszłości będziemy obserwować ich istotne konsekwencje. Globalizacja, postęp technologiczny oraz ewolucja potrzeb konsumentów wywierają wpływ na łańcuchy dostaw, zmuszając organizacje do nieustannego dostosowywania się do coraz bardziej zmiennego, niepewnego, złożonego i niejednoznacznego (ang. volatility, uncertainty, complexity, ambiguity – VUCA) środowiska biznesowego.

Aby poradzić sobie z tymi zmianami, wiele przedsiębiorstw stosuje strategie, które uwzględniają tylko część ich złożoności, co ogranicza skuteczność rozwiązań w razie zaistnienia zakłóceń w łańcuchu dostaw. Łańcuchy dostaw przyszłości muszą bowiem być rezylientne, zrównoważone i odpowiedzialne społecznie, abyśmy mogli z powodzeniem stawić czoła przeciwnościom i korzystać z możliwości globalnego rynku.

Wyzwania przyszłości

Rezyliencja to zdolność organizacji do skutecznego przewidywania trudności zewnętrznych i dostosowywania się do zmieniających się warunków, pozwalająca przetrwać lub szybko wrócić do normalnego funkcjonowania. W kontekście rezyliencji łańcucha dostaw fundamentalne znaczenie ma analiza i ocena pewnych kluczowych wskaźników związanych z jego wydajnością, takich jak czas identyfikowania, czas działania, czas odbudowy i czas przetrwania.

Działania podejmowane w różnych obszarach łańcucha wartości firmy – związanych z zakupem, transportem, logistyką i produkcją – mogą wpływać na jej ogólną rezyliencję. Połączenie odpowiednich środków wdrożone w całym łańcuchu wartości ma kluczowe znaczenie dla osiągnięcia rezyliencji.

Stosowanie strategii zrównoważonego rozwoju w procesie transformacji sprzyja poprawie zarządzania ryzykiem.

Rezyliencja łańcucha dostaw obejmuje trzy wymiary: zdolności proaktywne, zdolności reaktywne i jakość projektu łańcucha dostaw, które wiążą się z umiejętnościami wykrywania, wykorzystywania i reorganizowania. Wysokiej jakości projekt łańcucha dostaw może utrzymać wysoką wydajność poprzez przeorganizowanie aktywów, strategii i operacji w celu dostosowania się do zmian. Najnowsze badania sugerują, że jakość projektu łańcucha dostaw sprzyja trwałości przewagi konkurencyjnej, jednocześnie minimalizując podatność operacyjną.

Zarządzanie ryzykiem ma transformacyjne znaczenie dla łańcucha dostaw

Jak pokonać przeszkody na drodze do rezyliencji

Skuteczne zarządzanie ryzykiem ma istotne znaczenie dla rezyliencji łańcuchów dostaw. Zdolność rezyliencji łańcucha dostaw to element, który powinien być obecny między ryzykiem związanym z zaopatrzeniem, produkcją i dostawą a ogólną siłą. Wysoki poziom ryzyka koreluje ze zdolnością rezyliencji, podczas gdy zwiększona wydajność znacząco wzmacnia rezyliencję. Silne łańcuchy dostaw są rezultatem tej synergii między zarządzaniem ryzykiem a odpornością.

Organizacje, które dążą do osiągnięcia rezyliencji łańcucha dostaw, borykają się z dwoma głównymi problemami:

  • Pierwsze wyzwanie wiąże się z konceptualizacją rezyliencji, której definicja i różnice względem podobnych pojęć są nieostre. Firmy muszą zrozumieć, jakie czynniki wzmacniają, a jakie osłabiają ich rezyliencję, a także jej rezultaty, aby móc ją oceniać, rozwijać i doskonalić. Precyzyjne rozumienie rezyliencji i determinujących ją czynników jest kluczem do skutecznego radzenia sobie z zakłóceniami i niepewnością w łańcuchu dostaw.
  • Drugim wyzwaniem stojącym przed firmami jest dokładny pomiar rezyliencji. Pomimo postępów w tej dziedzinie istnieją nadal obawy co do trafności i rzetelności metod pomiarowych. Konieczne są dalsze badania w celu opracowania bardziej solidnych i kompletnych metod, które uchwycą wielowymiarowy charakter rezyliencji. Dzięki udoskonaleniu technik pomiarowych przedsiębiorstwa będą mogły trafniej oceniać swoje zdolności i identyfikować obszary wymagające poprawy w celu budowania silniejszych łańcuchów dostaw.

Ponadto łańcuchy dostaw muszą nieść korzyści i pozytywny wpływ dla planety i ludzi. Aby to osiągnąć, konieczne jest wprowadzenie wspólnego, kompleksowego podejścia, które będzie obejmować wszystkich interesariuszy: rządy, przedsiębiorstwa, społeczeństwo obywatelskie oraz konsumentów.

Ewolucja sektora będzie również zależeć od rozwoju pojazdów bezemisyjnych i nowych

Korzystając z innowacyjnych praktyk i technologii oraz angażując interesariuszy, podmioty łańcucha dostaw mogą zoptymalizować swoje wyniki w zakresie rezyliencji, zrównoważonego rozwoju oraz odpowiedzialności społecznej. Nie tylko wpłynie to korzystnie na ich konkurencyjność i wizerunek, lecz także zapewni zgodność z długoterminowymi priorytetami Unii Europejskiej w zakresie rezyliencji społecznej i zrównoważonej konkurencyjności. W tym kontekście finansowany przez UE projekt ReSChape identyfikuje największe wyzwania łańcuchów dostaw i inicjatywy promujące zarówno zrównoważony rozwój, jak i rezyliencję.

Liderzy projektu ReSChape zaprezentowali jego postępy na konferencji International Association for Management of Technology (IATMOT) 2025

Łańcuchy dostaw przyszłości

Aby wskazać bariery utrudniające budowanie rezylientnych łańcuchów wartości, ReSChape analizuje przypadki użycia w różnych ekosystemach. Do największych wyzwań – zwłaszcza w logistyce – należą: wdrożenie technologii, skuteczna współpraca, zastosowanie mechanizmów uczenia się oraz uzyskany poziom transformacji.

Cyfryzacja jest zarówno obowiązkowym krokiem, jak i motorem transformacji w tym sektorze. Wdrożenie technologii cyfrowych, takich jak internet rzeczy (IoT), sztuczna inteligencja (AI) czy blockchain, pozwala usprawnić procesy oraz zarządzanie ryzykiem, zapewniając widoczność w czasie rzeczywistym, przejrzystość i wydajność w logistyce. Jednak transformacja ta niesie również wyzwania związane z cyberbezpieczeństwem, prywatnością danych oraz potrzebą przekwalifikowania siły roboczej. Natomiast technologie cyfrowe w rodzaju cyfrowych bliźniaków i platform opartych na chmurze otwierają nowe możliwości w zakresie podejmowania decyzji i maksymalizacji operacyjnej.

Ewolucja branży będzie również zależeć od upowszechniania się pojazdów bezemisyjnych i nowych odnawialnych źródeł energii. Integracja usług z infrastrukturą oraz optymalizacja operacji pomaga utrzymać konkurencyjność. Przewiduje się, że autonomiczne pojazdy i magazyny znacząco usprawnią procesy logistyczne, ułatwiając spersonalizowane dostawy zarówno na obszarach miejskich, jak i wiejskich.

Kolejnym wyzwaniem będzie wzmocnienie współpracy w całym łańcuchu dostaw. Współpraca ta musi obejmować dostawców, klientów, konkurentów oraz podmioty takie jak organy administracji publicznej, organizacje pozarządowe i dostawcy technologii. Transformacja sektora poprzez te działania i technologie przekłada się na bardziej wydajny transport, lepszą identyfikowalność produktów oraz skuteczniejszą wymianę informacji.

Technologie cyfrowe, takie jak cyfrowe bliźniaki i platformy oparte na chmurze, otwierają nowe możliwości w zakresie optymalizacji procesów

Firmy muszą również wdrażać działania w zakresie zarządzania wiedzą oparte na uczeniu się na podstawie doświadczenia. Oznacza to generowanie, przekazywanie i rozpowszechnianie informacji poza łańcuch dostaw.

Istotne jest także skoncentrowanie się na działaniach, które zapewniają długoterminowe rezultaty: trwałą rezyliencję zamiast natychmiastowej stabilizacji. Wiąże się to z dostosowaniem i przekształceniem procesów łańcucha dostaw, aby były bardziej innowacyjne i zorientowane społecznie oraz ułatwiały przejście do nowej normalności po zakłóceniach.

Wyzwania te wynikają z perspektywy transformacyjnej, która poza usuwaniem skutków zakłóceń dąży do innowacji i rozwijania nowych możliwości dla łańcucha dostaw. W ten sposób przeszkody te stają się szansami i kluczowymi czynnikami zapewniającymi jego rezyliencję.

Reasumując, branża logistyczna musi wykorzystywać innowacje, wspierać współpracę oraz inwestować w zrównoważone rozwiązania, aby firmy nie utraciły konkurencyjności pod naporem coraz liczniejszych przepisów, polityk i innych regulacji, których muszą przestrzegać.

Firmy muszą wdrażać działania w zakresie zarządzania wiedzą oparte na uczeniu się na podstawie doświadczenia

Kluczowe działania zmierzające do uzyskanie rezylientnych i zrównoważonych łańcuchów dostaw

Aby stawić czoła ryzykom i trudnościom, firmy muszą przyjąć holistyczne podejście, które łączy kwestie środowiskowe, ekonomiczne i społeczne.

Analizując studia przypadków w różnych ekosystemach i inicjatywy wdrożone w celu wspierania silnych i zrównoważonych łańcuchów dostaw, zidentyfikowano działania w pięciu kluczowych procesach: projektowaniu, zaopatrzeniu, produkcji, dostawie i zwrotach.

  • W projektowaniu stawia się na współpracę z dostawcami ekologicznych materiałów, które sprzyjają ochronie środowiska naturalnego, oraz z dostawcami technologii, takich jak wirtualna rzeczywistość, które wzbogacają interakcje z klientami.
  • W zakresie zaopatrzenia prezentowane są strategie współpracy na rzecz rozwoju dostawców oraz praktyki takie jak audyty i certyfikacje.
  • Procesy produkcyjne obejmują działania takie jak szkolenia pracowników, wdrożenie kodeksu etycznego oraz inwestycje w lokalne społeczności sprzyjające zrównoważonemu rozwojowi społecznemu. Dążenie do równowagi ekologicznej przejawia się w stosowaniu środków zapobiegawczych i oszczędzaniu energii.
  • Transformacja dostaw jest realizowana poprzez przejście na alternatywne źródła energii, optymalizację transportu oraz wykorzystywanie technologii śledzenia w czasie rzeczywistym.
  • W przypadku zwrotów działania są ukierunkowane na regenerację komponentów, recykling odpadów oraz wydłużanie żywotności produktów.

Współpraca, nauka i technologia stanowią podstawę działań na rzecz bardziej rezylientnych i zrównoważonych łańcuchów dostaw.

Ku przyszłości opartej na współpracy

Stosowanie strategii zrównoważonego rozwoju w procesie transformacji sprzyja poprawie zarządzania ryzykiem dzięki wdrożeniu dla każdego etapu łańcucha dostaw strategii uwzględniających specyfikę celów i kontekstu organizacji. Zrównoważony rozwój rozumiany jako przedsięwzięcie średnio- i długoterminowe jest rezultatem współpracy opartej na nowoczesnych technologiach. Ułatwiają one bowiem uczenie się na różnych poziomach łańcucha dostaw – od dostawców, poprzez odbiorców, po całe społeczeństwo.

Mechanizmy uczenia się są ściśle powiązane z tworzeniem, zarządzaniem i rozpowszechnianiem wiedzy. Zwiększenie liczby podmiotów uczestniczących w łańcuchu dostaw i pokonanie tradycyjnych granic jest niezbędne do wdrożenia działań na rzecz zrównoważonego rozwoju. Ta inkluzywna wizja łączy interesariuszy z szerszego ekosystemu, obejmującego organy rządowe i samorządowe, organizacje non profit, stowarzyszenia konsumenckie i obywateli.

Za sprawą kultury współpracy i ciągłego uczenia się łańcuchy dostaw mogą stać się bardziej rezylientne i zrównoważone – z korzyścią dla wszystkich jego uczestników i dla całego społeczeństwa.

 

 

AUTOR ANALIZY:

Alicia Martínez de Yuso, Project Manager, Zaragoza Logistics Center (Hiszpania) ALICIA MARTÍNEZ DE YUSO
Project Manager w Zaragoza Logistics Center. Swoim bogatym doświadczeniem w obszarze ochrony środowiska wspiera innowacyjne projekty z zakresu gospodarki o obiegu zamkniętym, symbiozy przemysłowej, łańcuchów dostaw, mobilności miejskiej oraz sztucznej inteligencji, współpracując przy tworzeniu zrównoważonych i rezylientnych rozwiązań.

 

 

Przypisy: