Zero zapasów to strategia planowania logistycznego, której najważniejszym celem jest maksymalne ograniczenie liczby ładunków w magazynie

Zero zapasów – maksymalna wydajność przy minimalnych stanach magazynowych

19 sty 2022

Zero zapasów to strategia logistyczna i produkcyjna polegająca na ograniczeniu do minimum stanów magazynowych celem redukcji kosztów operacyjnych. W skrócie, nie należy składować żadnych ładunków poza tymi, które w najbliższym czasie zostaną wykorzystane w procesie produkcji lub wysłane do klientów.

W niniejszym artykule przedstawiamy strategię zero zapasów, opisujemy jej korzyści oraz metody wdrożenia. Wyjaśniamy też, jak sprawdza się ona w systemach produkcji typu just-in-time (JIT) oraz w modelu dropshipping, często spotykanym w branży e-commerce.

Czym jest strategia zero zapasów?

Zero zapasów to strategia planowania logistycznego, która ma na celu ograniczenie stanów magazynowych do minimum, aby zaoszczędzić przestrzeń użytkową i obniżyć koszty. W tym modelu do magazynu sprowadza się wyłącznie produkty wcześniej zamówione przez klientów, utrzymując możliwie najmniejszy zapas.

Zero zapasów to podstawowy cel strategii logistycznych i systemów produkcji skoncentrowanych na redukcji nadmiernych kosztów magazynowania, jak np. just-in-time czy cross-docking. W branżach o szczególnie silnej konkurencji, m.in. w handlu elektronicznym i przemyśle wytwórczym, ta strategia ma na celu maksymalizację wydajności wszystkich procesów oraz wyeliminowanie błędów i usterek podnoszących koszty operacyjne przedsiębiorstwa.

Opracowany przez Toyotę model just-in-time to pierwszy system oparty na koncepcji zero zapasów, którego nadrzędnym celem jest osiągnięcie maksymalnej rentowności poprzez eliminację zbędnych wydatków. Ta filozofia produkcji znalazła odzwierciedlenie w tzw. teorii 5 zer: zero błędów, zero awarii, zero terminów, zero biurokracji i zero zapasów.

Zalety (i wady) strategii zero zapasów

Strategia zero zapasów zakłada maksymalne ograniczenie stanów magazynowych, co pozwala:

  • Uniknąć strat towarów zbyt długo przechowywanych w magazynie, co dotyczy zwłaszcza produktów o określonym terminie ważności lub ograniczonej trwałości, a więc może przydarzyć się nie tylko w przemyśle spożywczym czy motoryzacyjnym, ale również w branżach narażonych na duże wahania popytu i często stosujących wyprzedaże (moda i handel detaliczny).
  • Zredukować koszty magazynowania, głównie dzięki znacznemu ograniczeniu konieczności dysponowania większym zapasem. Strategia zero zapasów pozwala z powodzeniem korzystać z ograniczonej przestrzeni magazynowej. Zaoszczędzone w ten sposób miejsce można przeznaczyć na inne cele, które w większym stopniu przyczynią się do rozwoju biznesu, np. na powiększenie strefy produkcji, przyjęcie lub wydawania towaru. Można również w tym miejscu zorganizować pole odkładcze do tymczasowego składowania ładunków w oczekiwaniu na kolejne czynności.
  • Lepiej wykorzystać potencjał pracowników dzięki oddelegowaniu ich do innych zadań.

Koncepcja zero zapasów wymaga jednak precyzyjnej logistyki zaopatrzenia, ponieważ najdrobniejsze problemy w łańcuchu dostaw oznaczają natychmiastowy brak zapasów w magazynie, a w rezultacie niemożliwość realizacji zamówień. Brak zapasu zabezpieczającego znacznie ogranicza elastyczność logistyki, przez co nie sposób mierzyć się z niespodziewanymi wzrostami popytu.

Przeładunek kompletacyjny (cross-docking) to często stosowane rozwiązanie mające na celu ograniczenie zapasów w magazynie
Przeładunek kompletacyjny (cross-docking) to często stosowane rozwiązanie mające na celu ograniczenie zapasów w magazynie

Trzy strategie walki z nadmiernym zapasem

Dążenie do redukcji stanów magazynowych celem ograniczenia kosztów to podstawa wielu obecnie stosowanych metod zarządzania zapasami. Wymieńmy najpopularniejsze z nich:

  • Just-in-time. System organizacji produkcji zakładający ograniczenie zapasów do niezbędnego minimum, wystarczającego do realizacji bieżących zamówień. Towary zamawia się w odpowiednim momencie i tylko w ilości koniecznej do zaspokojenia potrzeb produkcyjnych.
  • Cross-docking. Metoda polegająca na przygotowaniu zamówień natychmiast po otrzymaniu dostawy, bez magazynowania produktów między tymi dwoma etapami. W oczekiwaniu na nadanie wysyłek ładunki są składowane w strefie buforowej (na polu odkładczym), w związku z czym nie ma potrzeby odkładania ich na regałach. Uniknięcie błędów i ryzyka wyczerpania zapasów w tym systemie pracy wymaga idealnej synchronizacji całego łańcucha logistycznego, co jest praktycznie niemożliwe bez rozwiązań cyfrowych.
  • Dropshipping. Model sprzedaży internetowej, który nie wymaga utrzymywania żadnych zapasów. Sprzedawca (dropshipper) zajmuje się wyłącznie transakcjami, a więc pełni rolę pośrednika między nabywcą a dostawcą, który magazynuje produkty i wysyła je na ustalonych warunkach. Ponieważ dropshipper nie zarządza oferowanymi produktami, ani ich nie magazynuje, mamy w tym przypadku do czynienia z faktycznie zerowym zapasem.
System Easy WMS pozwala na udane wdrożenie strategii zero zapasów
System Easy WMS pozwala na udane wdrożenie strategii zero zapasów

Jak wdrożyć strategię zero zapasów?

Kluczem do sukcesu jest zapewnienie wydajnego zarządzania zapasami, co wymaga rezygnacji z ręcznej kontroli na rzecz systemów cyfrowych, które umożliwiają idealne skoordynowanie zaopatrzenia z zamówieniami. Wszystkie operacje realizowane w magazynie czy zakładzie produkcyjnym powinny być nastawione na minimalizację zapasów i zapewnienie terminowych dostaw. System WMS to doskonałe narzędzie do ścisłej kontroli przyjęć i wydań towarów, a także zarządzania ich lokalizacją i procesem przygotowywania zamówień.

Innym istotnym elementem strategii zero zapasów jest skrócenie czasu oczekiwania na dostawy niezbędnych produktów lub surowców (lead time). System WMS jest w tym zakresie niezwykle pomocny, ponieważ na bieżąco komunikuje się z oprogramowaniem dostawców celem koordynacji zaopatrzenia z rzeczywistym popytem na dane produkty.

Z powyższych uwag jasno wynika, że jednym z najlepszych sposobów na udane wdrożenie strategii zero zapasów jest inwestycja w odpowiedni system magazynowy. Tego rodzaju oprogramowanie zapewnia pełną identyfikowalność bieżących zamówień, posiadanych zapasów oraz kontrolę nad wszystkimi procesami magazynowymi.

Przykład udanego zastosowania strategii zero zapasów – Font Vella

Wiodący producent wody butelkowanej Font Vella zlecił firmie Mecalux reorganizację logistyki w magazynie w Sant Hilari Sacalm (Hiszpania). Obiekt może pomieścić nieco ponad 4700 palet z wodą butelkowaną, z czego 500 palet z butelkami szklanymi, co odpowiada w przybliżeniu dziennej produkcji zakładu. Dlatego, aby uniknąć przestojów, tak istotne jest systematyczne wydawanie składowanych ładunków.

W związku z tym podstawowym trybem realizacji zamówień jest przeładunek kompletacyjny – produkty dostarczone do magazynu na paletach są tego samego dnia wysyłane do klientów. Jako że produkcja nie jest wstrzymywana na weekend, do piątku magazyn należy całkowicie opróżnić, aby zrobić miejsce na wodę butelkowaną w sobotę i niedzielę.

Biorąc to pod uwagę, Mecalux zaproponował rozwiązanie w postaci regałów przepływowych, które pełnią funkcję tymczasowego bufora. Umożliwiają one wygodne składowanie palet z nowo dostarczonymi produktami w oczekiwaniu na wysyłkę do końca dnia roboczego.

Zero zapasów – niższe koszty, wyższe ryzyko

Umiejętnie prowadzona logistyka i produkcja oparta na strategii zero zapasów mogą przynieść szereg korzyści, zwłaszcza optymalizację zasobów oraz redukcję kosztów magazynowania. Niemniej jednak należy pamiętać, że wszelkie nieprawidłowości mogą prowadzić do błędów w kompletacji zamówień i niezgodności ewidencji zapasów ze stanem faktycznym, co negatywnie wpływa na konkurencyjność oraz wizerunek przedsiębiorstwa.

Dlatego też należy zrezygnować z ręcznego zarządzania i wdrożyć informatyczny system magazynowy zapewniający ścisłą kontrolę zapasów. Tego typu oprogramowanie umożliwia koordynację wszystkich procesów realizowanych w magazynie, w tym prawidłowego przydzielanie artykułów do lokalizacji, synchronizacji zaopatrzenia z produkcją oraz wysyłki zamówień, aby zapewnić maksymalną wydajność pracy obiektu.

Jeżeli planujesz wdrożyć strategię zero zapasów w Twojej firmie, skontaktuj się z Mecaluxem. Nasi specjaliści doradzą Ci najlepsze rozwiązanie dla Twojego biznesu.